केंद्र सरकारी योजना

Prime Minister’s Fellowship for Doctoral Research

The Applicant's Journey

ही एक सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी (PPP) योजना आहे, जी उद्योग-संबंधित संशोधनासाठी पीएच.डी. करणाऱ्या गुणवंत विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे.

About The Scheme

पंतप्रधान डॉक्टरेट संशोधन फेलोशिप योजना ही भारत सरकारच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाच्या अंतर्गत विज्ञान आणि अभियांत्रिकी संशोधन मंडळ (SERB) आणि भारतीय उद्योग महासंघ (CII) यांच्यातील एक सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश तरुण, प्रतिभावान आणि उत्साही संशोधकांना उद्योग क्षेत्रासाठी उपयुक्त असलेल्या संशोधनासाठी प्रोत्साहित करणे हा आहे.

या अंतर्गत, निवड झालेल्या संशोधकाला भरीव फेलोशिप मिळते, ज्यामधील ५०% रक्कम सरकारद्वारे आणि उर्वरित ५०% रक्कम भागीदार कंपनीद्वारे दिली जाते. या योजनेअंतर्गत विज्ञान, तंत्रज्ञान, अभियांत्रिकी, कृषी आणि वैद्यक यांसारख्या क्षेत्रात संशोधन करण्यासाठी दरवर्षी सुमारे १०० फेलोशिप दिल्या जातात.

ही योजना खुली ठेवण्यात आली आहे, ज्यामुळे उमेदवार त्यांच्या पीएच.डी. नोंदणीच्या १४ महिन्यांच्या आत कधीही अर्ज करू शकतात.

Benefits

  • संशोधकांना भरीव आर्थिक सहाय्य मिळते, ज्यामध्ये ५०% सरकार आणि ५०% उद्योग भागीदार कंपनीचा वाटा असतो.
  • उद्योग क्षेत्रातील तज्ञांसोबत काम करण्याची आणि त्यांच्या अनुभवाचा फायदा घेण्याची संधी मिळते.
  • संशोधन पूर्ण झाल्यावर पीएच.डी. पदवी प्रदान केली जाते.
  • उद्योग-संबंधित संशोधनाला चालना मिळाल्यामुळे भविष्यात रोजगाराच्या संधी वाढतात.

Eligibility Criteria

  • अर्जदार भारतीय नागरिक असावा.
  • अर्जदाराने मान्यताप्राप्त भारतीय शैक्षणिक संस्था किंवा संशोधन संस्थेत पूर्ण-वेळ पीएच.डी. साठी नोंदणी केलेली असावी.
  • अर्जदाराकडे एक उद्योग भागीदार असणे आवश्यक आहे, जो फेलोशिपच्या ५०% खर्चासाठी प्रायोजकत्व देण्यास तयार असेल.
  • पीएच.डी. नोंदणी केल्याच्या तारखेपासून १४ महिन्यांच्या आत अर्ज करणे आवश्यक आहे.

Required Documents

  • विहित नमुन्यातील अर्ज
  • संशोधन प्रस्ताव (Research Proposal)
  • शैक्षणिक गुणपत्रिका आणि प्रमाणपत्रे
  • पीएच.डी. नोंदणीचा पुरावा
  • मार्गदर्शक (Guide) आणि यजमान संस्थेकडून पत्र
  • उद्योग भागीदाराकडून सहमती पत्र आणि कराराची प्रत

Application Process

उमेदवार आणि भागीदार कंपनीद्वारे संयुक्तपणे अधिकृत वेबसाइटवरून ऑनलाइन अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे. अर्ज स्वीकारण्याची प्रक्रिया वर्षभर सुरू असते, परंतु ती पीएच.डी. नोंदणीच्या १४ महिन्यांच्या आत पूर्ण करावी लागते. आलेल्या अर्जांमधून योग्य उमेदवारांची निवड एका उच्चस्तरीय शिखर परिषदेद्वारे केली जाते.

Official Information

Website: Click to Visit

Helpline: pm.fellowship@cii.in

Frequently Asked Questions

ही योजना विज्ञान आणि अभियांत्रिकी संशोधन मंडळ (SERB), विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग, भारत सरकार यांची एक प्रतिष्ठित पहल आहे.याचा उद्देश पूर्णवेळ पीएचडी करणाऱ्या हुशार भारतीय विद्यार्थ्यांना उद्योग-संबंधित संशोधनासाठी प्रोत्साहित करणे हा आहे.

या योजनेचा मुख्य उद्देश तरुण, प्रतिभावान आणि उत्साही संशोधकांना विज्ञान, तंत्रज्ञान, अभियांत्रिकी, कृषी आणि वैद्यकीय यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये उद्योग-संबंधित संशोधनासाठी प्रोत्साहित करणे हा आहे.तसेच, उद्योग आणि शिक्षण क्षेत्रात संशोधन आणि विकासाला चालना देण्यासाठी भागीदारी निर्माण करणे हे देखील एक प्रमुख उद्दिष्ट आहे.

या फेलोशिपसाठी उमेदवार अधिकृत वेबसाइट www.primeministerfellowshipscheme.in द्वारे ऑनलाइन अर्ज करू शकतात.

अर्ज प्रक्रियेमध्ये खालील टप्पे आहेत: पोर्टलवर विद्यार्थी म्हणून नोंदणी करणे. प्रस्तावासाठीची सूचना (Call for Proposal) आणि आवश्यक कागदपत्रांची यादी डाउनलोड करणे. एखाद्या कंपनीसोबत करार करून कंपनी आणि यजमान संस्थेतील अधिकृत व्यक्तीच्या सह्या घेणे. सर्व कागदपत्रे गोळा करून त्यांच्या डिजिटल प्रती तयार करणे. ऑनलाइन अर्ज भरणे आणि सादर करणे. अर्जाची कोणतीही हार्ड कॉपी पाठवण्याची आवश्यकता नाही.

अर्जदार भारतीय नागरिक असावा. तो कोणत्याही मान्यताप्राप्त भारतीय विद्यापीठात/संस्थेत/प्रयोगशाळेत पूर्णवेळ पीएचडी करणारा असावा. पीएचडी नोंदणीची तारीख अर्ज सादर करण्याच्या तारखेपासून १४ महिन्यांपेक्षा जास्त जुनी नसावी. अर्जदाराकडे एक उद्योग भागीदार असणे आवश्यक आहे, जो संशोधन प्रकल्पाला आर्थिक सहाय्य देण्यास आणि मार्गदर्शन करण्यास तयार असेल.

या योजनेअंतर्गत, फेलोशिपची रक्कम सरकार आणि उद्योग भागीदार कंपनी यांच्यात ५०-५०% विभागली जाते. उद्योग भागीदार फेलोशिपच्या ५०% भागासाठी (प्रति वर्ष ४ लाख रुपये) प्रायोजकत्व देण्यास तयार असावा.

ही योजना वर्षभर खुली असते आणि उमेदवार कधीही अर्ज करू शकतात, परंतु अट ही आहे की त्यांनी पूर्णवेळ पीएचडीसाठी प्रवेश घेतल्याच्या तारखेपासून १४ महिन्यांच्या आत अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे.

बौद्धिक संपदेची मालकी उमेदवार, शैक्षणिक संस्था आणि उद्योग भागीदार यांच्यात परस्पर सामंजस्याने ठरवली जाईल.

पंतप्रधान डॉक्टरेट संशोधन फेलोशिप ही उद्योग-संबंधित संशोधनावर लक्ष केंद्रित करते आणि त्यासाठी उद्योग भागीदार आवश्यक असतो. याउलट, पंतप्रधान रिसर्च फेलोशिप (PMRF) ही थेट प्रवेशाद्वारे विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील नामांकित संस्थांमध्ये पीएचडी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना दिली जाते आणि त्यासाठी उद्योग भागीदाराची अट नसते.